Weerkunde/Meteorologie voor beginners

Kitesurfen is een sport waarbij het het weer erg belangrijk is, omdat de continu veranderende weersomstandigheden direct van invloed kunnen zijn op je veiligheid en hoe je de sport ervaart. Daarom is het hebben van enige basiskennis van meteorologie erg belangrijk. Met die kennis op zak kun je niet alleen de beste momenten uitzoeken om te gaan kitesurfen, maar vooral ook een redelijk goede inschatting maken van wat het weer ter plaatse gaat doen. Op basis van diverse informatiebronnen en door ter plaatse goed om je heen te kijken weet je dan ook wanneer het weer bijvoorbeeld ineens zou kunnen omslaan.

Wind
Wind is een luchtstroom in de atmosfeer, veroorzaakt door drukvershil. Het wordt gekenmerkt door richting en snelheid en kan op de volgende manieren ontstaan:
- Door een verschil in hoge en lagedrukgebieden als gevolg van zonlicht dat de ene plek van de aarde meer opwarmt dan de andere. De wind waait daarbij van het hoge naar het lagedrukgebied.
- Verschillende manieren van opwarmen en afkoelen van het land en de zee (landwind / zeewind / thermische wind)
- Koude lucht dat van een berg neerdaalt (hebben we in Nederland dus niet direct mee te maken)

Windrichting
Als we het over de windrichting hebben, dan spreken we altijd over waar de wind vandaan komt (dus niet waar deze naar toe gaat). Met een Zuidwester bedoeld men dus een wind vanuit het Zuidwesten (richting het Noordoosten). De wind kan ook uitgedrukt worden in kompasgraden: 0 en 360 graden is Noord, 90 is Oost, 180 Zuid en 270 West.
Wind die draait tegen de richting van de wijzers van de klok wordt krimpend genoemd. Meestal nadert dan een depressie met regen: "een krimper is een stinker". Omgekeerd heet een draaiing met de wijzers van de klok ruimend. Vaak hangt dat samen met de komst van een hogedrukgebied en beter weer.

Kiters hebben het ook vaak over een onshore, offshore of sideshore wind. Daarmee bedoelt men de windrichting in relatie tot de kustlijn/waterlijn op de spot. Zo komt een onshore wind pal vanaf het water (en gaat het land op) en komt een offshore wind vanaf het land (en gaat het water op, meestal vlagerig en tevens een NO GO voor kitesurfen). Een sideshore wind loopt evenwijdig met de waterlijn (en kan dus vanaf de ene of de andere kant komen). Wanneer er op de spot een cross (on/off)shore wind waait, heeft de wind ten opzichte van de waterlijn een bepaalde hoek tussen sideshore en on/offshore.

Houd er rekening mee dat in de buurt van objecten zoals gebouwen en bomen maar ook dijken en duinen de windrichting anders kan zijn, zoals in onderstaande afbeelding weergegeven. Bovendien is het vaak zo dat vlak bij dijken en duinen de wind ook nog eens omhoog accelereert.

Windsnelheid

De windsnelheid wordt meestal uitgedrukt in Beaufort (Bft, schaal 1 t/m 12), knopen (kts), meter per seconde (m/s) of kilometer per uur (km/h). Wanneer men het over windkracht 5 heeft, dan bedoeld men 5 Bft.

In Nederland varieert het jaargemiddelde van de windsnelheid van ruim 8 km/h (2.2 m/s) in het binnenland tot 20 km/h (5.6 m/s) aan de kust. Van plaats tot plaats en van dag tot dag zijn er grote verschillen. Gemiddeld waait in Nederland 2 à 3 uur na zonsopkomst de wind het zwakst en ongeveer 3 à 4 uur na de hoogste zonnestand het sterkst. Als er geen grote weersveranderingen op komst zijn, wordt op een zomerdag rond 4 of 5 uur 's middags de sterkste wind verwacht. In de middag waait het dan gemiddeld 50% harder dan vroeg in de ochtend, maar in de namiddag neemt de wind meestal weer af.

Windvlagen en turbulentie
Windsnelheid is bijna nooit constant. Die vlagerigheid hangt sterk af van de aard van het terrein, maar ook van de windsnelheid en de nabijheid van eventuele buien. Onder andere door geologische invloeden zoals bergen, dijken, duinen, bomen en gebouwen wordt de wind verstoord en meer vlagerig. Vooral verder landinwaarts wordt dit steeds meer waarneembaar.

Windchill
De gevoelstemperatuur geeft een maat voor het gevoel van kou (windkou/waterkou) of warmte (benauwdwarm of hitte) dat de mens ondervindt in koude lucht met veel wind of in warme lucht met zon, windstil weer en hoge luchtvochtigheid. Dit deel gaat over de windkoude, het extra gevoel van kou door wind. Dit wordt ook wel windchill genoemd. Hoe kouder het is en hoe harder het waait, des te kouder voelt het aan. We kunnen dat warmteverlies uitdrukken in een soort gevoelswaarde van de temperatuur. Bij een gevoelstemperatuur onder -10 graden kunnen na enkele uren verschijnselen van onderkoeling optreden. Bij gevoelstemperaturen onder -15 graden kan al na een uur koudeletsel optreden, onder de -20 graden is na een half uur ook bij goed afdichtende winterkleding al een kleine kans op bevriezingsverschijnselen.

De volgende tabel wordt door het KNMI gehanteerd voor het bepalen van de gevoelstemperatuur.

Wolken, buien en onweer Kiten in hevige regenbuien of onweer (beide vaak gepaard met sterke windvlagen) is sterk af te raden, maar dit soort omstandigheden zijn soms zo lokaal en onvoorspelbaar dat het je ineens zou kunnen overkomen. Toch kun je dit soort omstandigheden met een grote waarschijnlijkheid voorspellen door ter plaatse goed de lucht te bestuderen. Voor een uitgebreide beschrijving hiervan en veel begeleidende foto's kijk je in het Wolken en Onweer topic.  Ga niet kiten in stormachtig weer, (naderend) onweer, zware regenbuien, sterk veranderende windrichting, mist, extreme koud en grote weersveranderingen.

Vertrouw niet op de voorspellingen van een enkele weerman of weersite, maar kijk ook eens naar wat anderen voorspellen en of deze het met elkaar eens zijn. Check bij voorkeur ook in hoeverre de voorspellingen overeenkomen met de actuele waarnemingen. Last but not least ben je zelf ook een waarnemer van het weer, dus kijk ook op de spot vooral goed om je heen naar de weersituatie zowel voor als tijdens het kiten.

Weersverwachtingen
KNMI Waarschuwingen
Surfabc windverwachtingen door Tobias van Tellingen
Windguru windvoorspellingen
Windfinder superforecast
Buienradar

Actuele weerwaarnemingen
KNMI Actueel
Rijkswaterstaat actuele waterdata watertemperatuur en meer
Windfinder actuele windkaart
Actuele Wind spotmetingen
Windzoeker spotmetingen

Mobiel
Diverse weersites zijn ook goed te bekijken op een mobiel apparaat of hebben hun eigen apps. Het is zeer verstandig om eenmaal aangekomen bij de spot vlak voordat je het water op gaat nog even het één en ander met betrekking tot het weer te controleren. Check bijvoorbeeld eens de apps van Windguru, Windfinder, Actuele Wind, Windzoeker, Surfabc en Buienradar.
Meer over
Wind - Wikipedia
Wolken - Wikipedia

En zie je de onderstaande wolk aankomen, zorg dan dat je heel snel van het water bent,
Zo'n cumulonimbus, zeker met aambeeld is geen grapje

Nog een goede voor actuele waarnemeningen in het Zuidwesten: http://www.meetadviesdienst.nl/applets/windroos/windroos.html

er is ook nog een handige app: Actuele wind, kun je van een behoorlijk groot aantal weerstaations in nederland de huidige wind zien. is er sowieso voor de android gebruikers weet niet hoe het voor ios of windows is

Thanks voor de tip, die gebruik ik zelf de laatste tijd ook. Zal hem even toevoegen aan het lijstje!