Helaas zitten we weer in een tijd van het jaar dat de temperaturen ons niet goed gezind zijn. Ondanks dat de Noordzee best nog wel goed aanvoeld schuilt er wel degelijk een stil gevaar, ONDERKOELING genaamd. Op de site van de Kust Surf Vereniging Noordwijk staat een uitgebreid artikel over wat onderkoeling is, hoe je het herkend en hoe je iemand kan helpen die onderkoeld geraakt is....
De normale lichaamstemperatuur van de mens is 36,9°C. Om zeker te zijn van lichamelijke en geestelijke fitheid moet de temperatuur op dit peil worden gehandhaafd, met een marge van een halve graad naar boven en naar beneden. De huidtemperatuur, dicht aan het oppervlak van het lichaam, mag enkele graden verschillen van de inwendige temperatuur.
Als we het hebben over onderkoeling worden twee typen onderscheiden:
Het lichaam reguleert zelf de centrale temperatuur:
Het aanmaken van warmte gebeurt door de verbranding van voedingsstoffen, die al dan niet eerst zijn omgezet in een vorm die voor elke cel bruikbaar is. Het meest bekend is de warmteontwikkeling door skeletspiercellen tijdens beweging, maar ook in rust vinden er in het lichaam processen plaats waarbij spiercellen betrokken zijn. Daarnaast verbruiken alle cellen altijd een hoeveelheid energie om hun basisfuncties uit te kunnen voeren (en daarmee in leven te blijven) en produceren dus een, zij het zeer kleine, hoeveelheid warmte. Als het lichaam extra warmte nodig heeft zal het dus spiercellen opdracht geven te gaan werken. Dit is immers de meest efficiënte manier van het lichaam om snel extra warmte tot haar beschikking te hebben.
Het verplaatsen van warmte gaat via het bloed: als de omgevingstemperatuur oploopt wordt meer bloed van het inwendige naar de koelere oppervlakte van het lichaam gebracht. De lichaamswarmte wordt voornamelijk door straling en convectie (geleiding) aan de omgeving afgegeven. Zo geeft het warme bloed, terwijl het langs de koelere huid stroomt, zijn warmte af en keert terug met een lagere temperatuur. Op deze wijze wordt een constant peil gehandhaafd.
Als door het lichaam meer warmte wordt geproduceerd, bijvoorbeeld door beweging, zal het lichaam over gaan tot versnelde warmte afgifte: de haarvaten in de huid gaan open staan waardoor de bloedstroom door de huid toeneemt (de huid wordt rood) en het lichaam begint te transpireren. Door verdamping van transpiratievocht wordt een grote hoeveelheid warmte afgegeven.
Bij een lage omgevingstemperatuur is de huid koud, dus is bloed dat van de huid naar het inwendige terugkeert vrij koel. Het bloed zou zelfs zeer snel beneden de noodzakelijke temperatuur afkoelen als het lichaam er niets aan zou doen. Het meest logische zou zijn de bloedstroom door de huid te verminderen. Dit doet het lichaam dan ook. Het vernauwt de bloedvaten in de huid. Als deze aanpassingen de inwendige temperatuur niet op het juiste peil houden, begint het lichaam te rillen. Rillen is een vorm van onvrijwillige beweging die warmte produceert. Doordoor wordt de inwendige temperatuur van het lichaam verhoogd tot het juiste peil. Als het lichaam zijn warmte sneller verliest dan het die kan produceren zal de inwendige temperatuur dalen.
Algehele onderkoeling begint als de centrale lichaamstemperatuur onder de 35°C komt. Meestal treedt bij 24°C de dood in.
De mate van onderkoeling is afhankelijk van een aantal factoren:
Bij algehele onderkoeling onderscheiden we vier fasen die de mate van onderkoeling aangeven. Inclusief hun bijbehorende symptomen zijn dit de volgende:
De genoemde fasen en symptomen gaan geleidelijk in elkaar over. De temperaturen zijn rectaal gemeten. Een gewone thermometer is daarvoor ongeschikt omdat deze een ondertemperatuur heeft van 35°C.
Breng het slachtoffer naar een beschutte plaats
Wees voorzichtig tijdens het transport en voorkom vallen en stoten. Een (diep) onderkoeld slachtoffer is vaak bewusteloos en kan hartritmestoornissen krijgen als hij te ruw wordt behandeld.
Voorkom verdere afkoeling
Als het slachtoffer zich in fase 1 of 2 bevindt, verwijder dan natte kleding en trek het slachtoffer iets droogs aan. Pak het slachtoffer goed in. Hiervoor kan een (reddings-)deken en/of slaapzak gebruikt worden. Isoleer vooral het hoofd en de nek goed. Leg de armen niet tegen het lichaam, maar pak ze apart in.
Zo nodig: ademhaling controleren/ademweg vrijhouden/beademen en circulatie controleren/uitwendige hartmassage toepassen
Ademhaling en circulatie controleren en zo nodig actie ondernemen hoort bij de basiskennis EHBO. Bij onderkoelde slachtoffers moet echter wel bedacht worden dat door de koude de hartslag- en ademhalingsfrequentie sowieso gedaald is en soms moeilijk vast te stellen. Bij zwaar onderkoelde (bewusteloze en diep bewusteloze slachtoffers) wordt daarom eerst alleen de ademhaling gecontroleerd. Als deze niet binnen één minuut beademing spontaan weer op gang komt wordt pas de bloedsomloop gecontroleerd en bij afwezigheid daarvan hartmassage toegepast.
Zorg voor deskundige hulp/transport naar een ziekenhuis
Indien de mogelijkheid bestaat deskundige hulp naar een slachtoffer te laten kijken wordt dit sterk aanbevolen. Indien dit niet mogelijk is en het slachtoffer duidelijk onderkoeld en/of bewusteloos is, zal transport naar een ziekenhuis zo snel mogelijk moeten gebeuren. Daar beschikt men over speciale mogelijkheden om een slachtoffer weer voorzichtig op te warmen (met behulp van het zogenaamde patiÙnten verwarm systeem).
Warm het slachtoffer voorzichtig actief op (indien mogelijk)
Hoewel het beter is slachtoffers zo snel mogelijk af te voeren naar een ziekenhuis, is dit in de bergsport vaak niet (meteen) mogelijk. In dat geval kunnen slachtoffers die bij kennis zijn voorzichtig worden opgewarmd. Het is altijd goed om een niet bewusteloos onderkoeld slachtoffer te drinken te geven. Doe dit bij voorkeur met warme, zoete dranken (thee met suiker, chocolademelk). Geen alcohol!
Als een onderkoeld slachtoffer nog kan staan (hetgeen een mogelijkheid is om bewustzijn en coördinatie te meten) maak dan, indien mogelijk, een vuur om hem op te warmen en laat hem er comfortabel bij zitten. Doe dit niet bij bewusteloze en ernstig onderkoelde slachtoffers. Zie ook de alinea over Rewarming Shock. Warm een onderkoeld slachtoffer nooit actief op door wrijfbewegingen!
Als een slachtoffer lijdt aan algehele onderkoeling en te snel wordt opgewarmd kan hij in shock raken. Door dit snelle opwarmen gaan de huid- en spiervaten weer open staan en een groot deel van het bloedvolume zal hierheen gaan om de mogelijk ontstane schade te helpen herstellen. Dit gaat ten koste van het vochtvolume in het centrale deel van het lichaam, waardoor de shock kan ontstaan.
Shock houdt in dat er een onvoldoende hoeveelheid rondstromend lichaamsvocht (o.a. bloed) in het lichaam aanwezig is, bijvoorbeeld door bloedverlies of ophoping van lichaamsvocht op één plaats in het lichaam. Shock is dan ook een direct levensbedreigende situatie. De hulpverlener kan voor een slachtoffer met shock zeer weinig betekenen. Tenzij het slachtoffer snel professionele hulp krijgt zal hij sterven. Uitgebreidere kennis van het begrip Shock en hoe te handelen valt onder de basiskennis EHBO.
Zeker bij bewusteloze onderkoelde slachtoffers is het toevoeren van warmte van buiten daarom fataal. Breng dergelijke slachtoffers nooit in een met branders verwarmde tent of warme berghut. Het slachtoffer zal zich uiteindelijk zelf opwarmen indien hij op een goed beschutte plek wordt neergelegd en zelf voldoende ge´soleerd is. Buddywarming (een slachtoffer opwarmen door er als hulpverlener tegenaan te gaan liggen) is alleen geschikt indien er totaal geen hulp van buitenaf te verwachten is. Spontane opwarming blijft echter de meest gunstige manier voor het lichaam om zijn evenwicht te hervinden.
Bij een plaatselijke onderkoeling ofwel bevriezing gaat het om lokale bevriezing van de huid en ondergelegen weefsels (bijvoorbeeld in het gezicht) tot aan de bevriezing van bijvoorbeeld hele vingers en tenen of zelfs hele armen en benen. Een plaatselijke onderkoeling kan gezien worden als een brandwond.
K.S.N. © 2005
Fokke had een 5 sterren sessie in Kijkduin met maar liefst 10 - 14 knots op zijn Takoon Furia LTD (2010)
ff reageren op het slachtoffer iets te drinken geven: NOOIT DOEN!!!!!!
als je iemand iets te drinken geeft, zet je het spijsverteringsstelsel in werking, en die staat bij onderkoeling in slaapstand, je lichaam heeft alle energie nodig om je vitale functies aan de gang te houden!!! Dus dat zijn hart, longen en hersenen, en dus niet het spijsverteringsstelsel. Het menselijk lichaam schakelt zelf de minst belangrijkste functies uit.
Wil het slachtoffer toch iets drinken: alleen als hij het zelf vast kan houden!
Misschien hebben jullie het zelf ook wel eens meegemaakt (ik wel tenminste) na een koude midwinterbeul-sessie, ff wat warms gedronken, en vervolgens voel je je niet lekker worden. betekent gewoon dat je al op weg onderkoeld te raken.
johndoe had een 5 sterren sessie in Kijkduin met maar liefst 16 - 21 knots op zijn Best Bularoo (2010)
-DAVE- had een 5 sterren sessie in Wijk aan Zee met maar liefst 16 - 23 knots op zijn SlingShot Fuel (2006)
johndoe had een 5 sterren sessie in Kijkduin met maar liefst 16 - 21 knots op zijn Best Bularoo (2010)
Erg leerzaam, goed stukje!
Misschien iets wat ontbreekt: hoe ga ik onderkoeling tegen? of hoe voorkom ik onderkoeling...
ik denk namelijk dat er meer maatregelen zijn dan alleen een dik pak aantrekken, misschien mensen met tips? hoorde laatste ook bijvoorbeeld: van te voren beker heet water in je wetsuit gooien..
meer ideeën?
Arjan, ik denk dat je uit het stukje kunt opmaken wat je wel en niet moet doen.... als je weet hoe je lichaam werkt dan kan je door logish te denken wel invullen wat zou kunnen werken. Bijvoorbeeld het hete water in je wetsuit... je krijgt het dus warm, en je lichaam gaat deze warmte afdragen, vervolgens koelt het warme water snel af en je lichaam nog harder... althans zo stel ik me dat voor.
Het is vooral denk slim omgaan en nadenken bij wat je gaat doen, vaar iets minder ver uit bij koude omstandigheden, check je materiaal iets beter dan normaal. Draag een cap (ook al ziet het er suf uit) je hoofd heeft veel oppervlakte en daar koel je snel op af. Kortom goed nadenken als je de winter doorvaart. En denk nou niet ik zwem wel even snel terug wat onderkoeling gaat echt heel snel.
Mijn vader zeilt en was een keer in problemen gekomen tijdens het zeilen zo"n 2 kilometer op zee. Het was dan niet zo heel koud maar niemand kon hem zien. Nou is het op onze zeilvereneging verplicht om een telefoon mee te nemen. Er zijn tegewoordig waterdichte zakjes waar je je telefoon in kunt doen. Hij had naar mij gebeld en ik heb toen de reddingsbrigade ingelicht. Dus ik zou zeggen; schaf z"n ding aan en neem je telefoon mee het water op. Ik bedoel als je in nood bent kun je alleen maar sneller alarm slaan. Je ben dan meestal niet alleen maar toch gewoon voor de zekerheid. Bij ons op het strand zijn in iedergeval alle reddingsbrigades strandtenten noem maar op allemaal al weg.
Zorg ervoor dat je in een goede conditie met voldoende energie het water op gaat (goed eten en drinken van tevoren)
En ga idd niet ver uit de kant, je materiaal is ook kwetsbaarder met kou, dingen breken vaak makkelijker met koude temperaturen.
Handschoentjes en hoofdbandjes/caps zijn geen overbodige luxe, het feit dat je alles winddicht verpakt reduceert een hoop koudeverlies.
Eventueel kan je op de rest van je gezicht vaseline smeren, dat scheelt ook.
Je kan ipv. een telefoon beter een lichtkogel meenemen vindt ik, deze zijn tegenwoordig niet veel groter meer als een dikke stift en deze werken ook als ze nat zijn. Als je deze afschiet komen ze je zeker weten halen.
Wel neem ik zelf altijd een telefoon mee het strand op.
En zorg dat het kustwacht alarmnummer in je phone staat: 0900-0111
Verder ga ik met dit weer naar plekken waar ik kan staan, dat ik vind ik nog net ff een veiliger idee.
Aloha, en kiteze deze winter
Binnen kort moet je een rugtas meenemen. een telefoon, een fakkel, mes,
Is er niet een soort sateliet, nootoproep, GPRS ding... dat je op een knopje duwt en dat dan de reddingsbrigade automatische een signaal krijgen samen met positie van de te redde persoon. Voor oma"s heb je al zo"n ding.
Buur had een 4 sterren sessie in Enkhuizen met maar liefst 16 - 20 knots op zijn F-One Bandit IV (2011)
Ander geintje wat blijkbaar kan gebeuren in deze tijd van het jaar...
Vorige week met een lekkere 6/7 Bft wezen kiten, buitentemp. +/- 5oC
Had een paar weken binnengezeten, en dus volop zin om weer te gaan knallen !
2 dagen later was de rechterkant van mijn gezicht verlamd..
Na wat onderzoeken blijk ik het Syndroom van Bell te hebben.
Een zenuw die mijn rechtergezichtszijde aanstuurt aan de achter/zijkant van mijn kop heeft een opdonder gehad. Dit kan mede komen door heftige temperatuurswisselingen..
Had geen schoentjes en handschoenen aan en geen hoofdkap ofzo..want ja een beetje bikkel...
Enfin, na een week tijd nog geen beweging in te krijgen.
De heren doktoren zeggen dat het allemaal waarschijnlijk wel in orde zal komen na een paar weken (zenuw moet herstellen)
Waarschijnlijk...
U bent gewaarschuwd !